Wydawnictwo Oficyna Gdańska oraz Muzeum Narodowe w Gdańsku mają przyjemność zaprezentować długo oczekiwane dzieło Michała Szlagi - "Brama".

Nowa książka fotograficzna Michała Szlagi opowiada o placu, na którym nieprzerwanie wieje wiatr historii. Ten dziejowy przeciąg uwidacznia się także na kartach albumu Brama, autor sięga bowiem po tematy, które dzielą polskie społeczeństwo. Szlaga nie opowiada się po żadnej ze stron sporów ideologicznych i światopoglądowych, lecz przygląda się wydarzeniom z reporterskim obiektywizmem, a zarazem zaangażowaniem mieszkańca Gdańska i artysty od dwóch dekad związanego z terenami stoczniowymi.

Pierwsze zdjęcia z cyklu Brama powstały w 2000 roku, w tamtym czasie Szlaga zaczynał pracę nad wieloletnim projektem Stocznia. Album o przekształceniach urbanistycznych i burzeniu poniemieckich zabytków zawierał zdjęcia pozbawione obecności ludzi. Tę samotność fotograf odreagowywał, podglądając rozgrywający się na jego oczach społeczno-narodowy spektakl na gdańskim placu Solidarności, pod legendarną Bramą nr 2 i pomnikiem Poległych Stoczniowców. Dostrzegł w nim proces tworzenia się nowej wizji historycznej, ścierania się działań oddolnych, polityki ogólnokrajowej i lokalnej oraz inicjatyw o skali międzynarodowej, jak Europejskie Centrum Solidarności. Od 2008 roku, kiedy autor pojął, że pracuje nad oddzielnym tematem, zbieranie materiału stało się bardziej intensywne. Szlaga oprócz zdjęć gromadził także zapisy wideo, z których powstał film stanowiący integralną część tego projektu.

We wcześniejszych projektach Szlaga nierzadko ingerował w kolorystykę fotografii lub dokonywał innych modyfikacji formalnych, ale w przypadku Bramy zachował realizm obrazu – jest w nim jednak coś magicznego, jak w gdańskich opowieściach Güntera Grassa. Sprzyja temu także zachowanie oryginalnych kadrów fotografii tworzonych niepokaźnym aparatem Olympus Mju – tylko zdjęcie, które znalazło się na okładce, zostało wykonane aparatem wielkoformatowym, z balkonu mieszkania Szlagi. Autor przez lata krążył między ulicą Jana z Kolna (dawniej Schichaugasse) a pracownią mieszczącą się na terenie stoczni, doskonale poznał topografię i historię tego terenu, co pozwoliło mu umieścić wydarzenia dziejące się wokół tytułowej bramy w szerszym kontekście niemieckiej spuścizny miasta – służą temu graficzne rozwiązania zastosowane na stronie tytułowej i w środku albumu: typografia i układ nawiązują do dziewiętnastowiecznego odrodzenia „sztuki książki”, proporcje jednak zmieniono tak, że to obraz dominuje nad tekstem. Emocjonalne zaangażowanie autora przejawiło się także w dopełnieniu publikacji własnymi próbami literackimi.

Szlaga regularnie przechodził przez Bramę nr 2, przemierzał „Drogę do wolności”, nie musiał sprawdzać w kalendarzu, jaka rocznica fetowana będzie danego dnia. Pod pomnikiem stoczniowców poległych w 1970 roku natykał się na demonstracje, protesty, wizyty przedstawicieli władz, rocznicowe obchody, partyjne wiece. Słyszał tam zarówno groźby rzucane pod adresem przeciwników ideologicznych, jak i modlitwy, oglądał polityków niegdyś i obecnie dzierżących stery państwa oraz samotnych mężczyzn, dawnych stoczniowców przyglądających się zmianom. Kiedy szedł do pracy, często spotykał panią Olę (Aleksandrę Olszewską), nieformalną gospodynię placu, dbającą o kwiaty pod pomnikiem – widać ją na wielu fotografiach, podobnie jak rowery należące do ludzi wciąż jeszcze pracujących w pozostałościach po Stoczni imienia Lenina.